«رؤیاها چیزهایی هستند که در واقع اتفاق می‌افتند». نمی‌دانم این جمله از کیست. اما به نظر بنده واقعاً جمله خوبی است. من به این واقعیت عشق می ورزم که برخی از افراد رؤیاهایی دارند که بدان دست می‌یابند. بله، آنها این مهم را با کار و تلاش سخت و طاقت فرسای شبانه روزی محقق می‌کنند، اما به هر حال در تعقیب رؤیاها و ایده‌آل‌هایی هستند که ممکن است از بچگی در ذهن خود پرورش می‌دادند. به نظر روان‌شناسان هر چیز و ایده‌آلی که ما برای خود در نظر بگیریم و نهایت تلاش خود را برای رسیدن به آن به کار بندیم بالاخره روزی محقق خواهد شد و گویی نظام هستی در خدمت انسان برای نائل شدن بدان آرزو و خواست درونی درخواهد آمد.
در قرآن کریم نیز به این اصل مهم در زندگی انسان‌ها توجه شده است؛ آنجا که می فرماید: «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» کسانیکه در راه ما مجاهدتکنند، بهراه‌هایخويشهدايتشان می‌کنيم و خدا با نيکوکاران است (عنکبوت، 69).
تاریخ زندگی انسان‌ها پر است از چنین افرادی که آرزوهایی را در ذهن خود پرورش داده و برای رسیدن به آنها تلاش نمودند و در نهایت بدان نائل شدند. برای نمونه توجه به زندگی مخترعان و سایر دانشمندان می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.
ورزشکاران نیز از این امر مستثنی نیستند. راستی، رؤیای شما چیست؟
- خرید یک دوچرخه
- پاس کردن یک آزمون درسی در دانشگاه
- برنده شدن در مسابقات قهرمانی کشور
- پس انداز مقداری پول
- افزودن به حجم عضلات
- کسب دان 1 و کمربند مشکی در رشته جودو
- قهرمان جهان و المپیک شدن
- یادگیری ناگه نو کاتا
- یادگیری روش جدیدی از اجرای تکنیک ایپون سئوی ناگه
- …
اهمیت و ضرورت هدف‌گذاری
مهم‌ترین عامل در کسب هر موفقیتی، تدوین و مشخص کردن دقیق اهداف می‌باشد. هدف‌گذاری مهم‌ترین عامل حرکت و خلق آینده است. هدف‌ها هستند که مقصد و مسیر زندگی فردی و سازمانی را روشن می‌کنند. هدف‌گذاری به مثابه ترسیم جاده ای برای آینده است.
فرآیند هدف‌گذاری
اهداف از مأموریت‌ها و چشم‌اندازها نشأت می‌گیرند و بستگی به جواب سه سؤال ذیل دارند:
- در حال حاضر کجا هستیم؟
- به کجا می‌خواهیم برویم؟
- برای رسیدن به هدف چه باید بکنیم؟
ويژگي‌هاي هدف گذاري خوب
- هدف بايد روشن، واضح و مشخص باشد.
- هدف بايد واقع‌بينانه باشد.
- هدف بايد تهييج‌كننده باشد.
- هدف بايد كمي و قابل اندازه‌گيري باشد.
- هدف بايد مقيد به زمان باشد.
- هدف بايد انعطاف‌پذير باشند.
محاسن و مزاياي هدف‌گذاري
- هدف‌گذاري امكان اندازه گيري پيشرفت و بهبود را فراهم مي‌نمايد.
- هدف‌گذاري انگيزه و روحيه تلاش را بهبود مي‌بخشد.
- هدف‌گذاري باعث ايجاد هماهنگي و وحدت مي‌گردد.
- هدف‌گذاري امكان تدوين شاخص‌ها و معيارها و ارزيابي عملكرد را فراهم مي‌نمايد.
رابطه بين هدف و انگيزه
رفتار آدمي تحت تأثير اهداف و انگيزه‌ها هستند. اهداف و انگيزه به عنوان نيازهاي بيروني و دروني به همديگر اثر متقابل داشته و رفتار آدمي را مشخص مي‌کند. اهداف بلند و والا انگيزة بيشتر و اهداف پايين‌تر و پست‌تر انگيزه كمتري را ايجاد مي‌نمايند.
رابطه بين هدف و برنامه‌ريزي
بين هدف‌گذاري و برنامه‌ريزي ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. برنامه بدون هدف اثر بخشي نداشته و هدف بدون برنامه، خيال و رؤيايي بيش نيست. هدف‌گذاري جزء لاينفك برنامه‌ريزي است و برنامه‌ريزي فرآيندي است كه چگونگي حركت از وضع موجود به وضع مطلوب (هدف) را مشخص مي‌نمايد.
هدف‌گذاری یکی از جنبه های بسیار مهم زندگی است، همین طور در مورد جودو. این بسیار ضروری و خوب است که هدفی داشته باشیم و به سمت آن حرکت نماییم. اهداف می‌توانند کوچک یا بزرگ، کوتاه مدت یا بلند مدت باشند اما من باور دارم که شما باید همواره یک هدف، رؤیا یا تصوری داشته باشید.
به گفته یکی از قهرمانان جهان در رشته جودو (آقای اینوئه) «زمانی که من 13 سال داشتم رؤیای بلند مدت من مسابقه در بازیهای المپیک بود. برای تحقق این رؤیا به سختی تلاش کردم و در این مسیر برنامه های کوتاه مدت بسیاری را برای خودم طراحی کردم. برخی از این برنامه های کوتاه مدت عبارت بودند از:
- توسعه تکنیکی و تاکتیکی در جودو
- گاردگیری مناسب در مسابقات
- زمان بندی مناسب تمرینات
- برنامه ریزی تمرینات
- عضویت در تیم استان
- عضویت در تیم ملی کشور
- برنده شدن در مسابقات مختلف بین المللی
- …
با داشتن اهداف کوتاه، میان و بلندمدت شما احساس غیرقابل دسترس بودن اهداف خود را نخواهید داشت. این بدین دلیل است که همواره شما به سمت و سوی معینی و در جهت دست یابی به یکی از این اهداف در حال حرکت هستید.
به عنوان یک جودوکاری که صرفاً به صورت تفریحانه این ورزش را انجام می دهید یا یک جودوکار حرفه‌ای اهداف بلند مدت و کوتاه مدت شما چیست؟
در این مورد فکر کنید که واقعاً از جودوکار بودن چه چیزی را می‌خواهید کسب نمایید. تنها در مورد اهداف خود فکر نکنید، آنها را بنویسید. بسیاری از افراد موفق، چه در زمینه ورزش و چه در زمینه کسب و کار، به طور همزمان یا ساعتی دیگر در مورد اهداف خود مطالبی را می‌نگارند. این نوشتن اهداف به پیگیری آنها کمک می کند.
با مربی، مربی بدنساز یا کمک مربی خود صحبت نمایید و تصویر روشنی از اینکه به چه چیزی می‌خواهید دست یابید یا جودو خود را چگونه بهبود دهید به دست آورید. زمانی که اهداف خود را در محلی ثبت می‌کنید باور دارم که تمرینات شما به میزان قابل توجهی با معنا خواهند شد و تصویر روشن‌تری از اینکه در جودو به دنبال چه چیزی هستید به دست خواهید آورد.
اگر شما در زمینه انگیزش مشکل دارید، به شما توصیه می‌کنم روزهایی که دچار تمرین‌زدگی هستید، در تمرینات شرکت نکنید. در این روزهای عدم تمرین کارهایی را که به دلیل تمرین شانسی برای انجام آنها نداشته‌اید انجام دهید؛ مانند رفتن به سینما یا پیک نیک رفتن با دوستان و خانواده. پس از چند روز عدم تمرین شما احتمالاً مجدداً تمایل به انجام تمرینات پیدا خواهید کرد.
برای هر جلسه تمرینی هدف‌گذاری کنید. این به شما در بهبود مستمر کمک خواهد نمود.
توصيه‌هاي لازم براي هدف‌گذاري مناسب
با توجه به مطالب مطرح شده با ضرورت، محاسن، ويژگي‌ها و فرآيند هدف‌گذاري آشنا شديد. براي افزايش مهارت هدف‌گذاري به نكات ذيل توجه نمائيد:
- ليست كليه هدف‌هايي كه بايد به آنها برسيد را تهيه نمائيد.
- با توجه به اينكه تحقق اهداف به صورت همزمان ميسر نيست، اهداف ليست شده را براساس اهميت و ضرورت اولويت‌بندي نماييد.
- اهداف را حتماً بر روي كاغذ مكتوب نمائيد.
- انگيزه هاي لازم براي تحقق اهداف را فراهم كنيد.
- در صورت بزرگ بودن اهداف آنها را به اهداف كوچك‌تر تقسيم كنيد.
به خاطرداشته باشيد كه هدف‌گذاري بسيار مهم است. زندگي كنوني شما مرهون هدف‌هايي است كه قبلاً به صورت آگاهانه يا ناآگاهانه انتخاب كرده‌ايد و آينده شما بستگي به هدف‌هايي دارد كه هم اكنون انتخاب مي‌كنيد.
به قلم: عبدالله آراسته، دکترای مهندسی صنایع از دانشگاه علم و صنعت ایران و دارنده دان 5 جودو، مربی درجه دو ملی و داور درجه یک ملی.
منبع : سایت رسمی فدراسیون جودو
